Repair Café La Poubelle voorziet in een sociale en duurzame behoefte

Bij Kringloopbedrijf La Poubelle staat reparatie hoog in het vaandel. ‘Onze werkplaatsafdeling draait de op één na hoogste omzet van het gehele kringloopbedrijf’, vertelt Theo van der Bruggen. Hij is manager Maatschappelijke Ondernemingen, een onderdeel van het sociale leer-werkbedrijf Diamant Groep. Maatschappelijke Ondernemingen omvat drie bedrijven: La Poubelle, Dierenopvangcentrum Tilburg e.o. (DOC-T) en Fietsbeheer. ‘Alle artikelen die bij La Poubelle binnenkomen worden nagekeken, schoongemaakt en in de winkel gezet. Wij zijn een van de weinige kringloopbedrijven die garantie geven. Op alle artikelen die meer dan tien euro kosten zit een maand garantie. Gaat iets kapot wat minder heeft gekost, dan krijgen de mensen hun geld terug, daar doen we niet moeilijk over.’

Al veertig jaar succesvol

De werkplaatsafdeling staat of valt bij de inzet van de vele medewerkers. ‘Jaarlijks werken momenteel in totaal zo’n 600 mensen kortere of langere tijd bij onze vestigingen in Tilburg, Goirle en Rijen’, zegt Theo. ‘Meer dan 500 daarvan werkten in Tilburg, de grootste vestiging. We hebben twintig reguliere medewerkers, een aantal vrijwilligers en stagiairs, maar voor het grootste gedeelte gaat het verder om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, die aangewezen zijn op ons soort werk en onze begeleiding. Die is heel specifiek. Enerzijds gaat het om inhoudelijke begeleiding: hoe repareer je een radio, anderzijds gaat het om gesubsidieerde algemene arbeidsbegeleiding: hoe kan ik functioneren in de maatschappij. Dat doen we al zo’n veertig jaar heel succesvol.’

Verschillende reparatieafdelingen

La Poubelle repareert fietsen, heeft een houtafdeling, een elektra-afdeling en een sorteer- en schoonmaakafdeling. In Atelier VERHIP! maken de medewerkers niet alleen tasjes en de actuele mondkapjes van ingebrachte kleding en stoffen, ze toveren ook oude meubels met gerecycled textiel en een likje verf om tot nieuwe designproducten. ‘Op onze elektra-afdeling werkt zo’n man of twintig’, vertelt Theo. ‘De één werkt een paar dagdelen, de ander komt meerdere dagen. Zo hebben we bijvoorbeeld Opa Jan van 74, die sinds jaar en dag met veel plezier zijn kennis en kunde inzet. Alles waar een stekker aan zit, begrijpt hij, of het nu een koffiezetapparaat of een wasmachine is. Hij snapt gewoon hoe het werkt. De afdeling staat onder leiding van iemand die zelf uit de elektra-wereld komt. Onze fietsenafdeling draait ook goed, daar worden jaarlijks honderden fietsen gerepareerd.’

‘Reparatie is typisch iets voor La Poubelle’, zegt Theo. ‘We kunnen dat doen omdat er bij ons zoveel mensen werken. Per dagdeel werken er zo’n 100 tot 130 mensen die de spullen geschikt maken voor de winkel. Onlangs hebben we een laserapparaat aangeschaft, waarmee we logo’s kunnen branden in hout. Dat doen we er nu ook bij. Snijplanken branden voor hotels of logo’s voor fabrikanten van ons eigen merk scharrelhout. We verzagen binnengekomen houten meubelen in bepaalde maten en verlijmen ze om er weer nieuwe producten van te maken.’ Theo heeft nog veel meer plannen voor de toekomst. ‘We willen hier eigenlijk fietsenmakers opleiden, zodat ze hun eigen bedrijf kunnen opstarten. En het kledingbedrijf zou te zijner tijd wellicht op verzoek ook kleding kunnen repareren voor klanten. Maar daar hebben we meer ruimte voor nodig.’ En daar wordt aan gewerkt.

Circulair ambachtscentrum

Samen met de Gemeente Tilburg, het Brabants Afval Team (BAT), Kringloop Tilburg en enkele kenniscentra is Kringloopbedrijf La Poubelle voornemens een circulair ambachtscentrum op te starten. Het project is één van de tien pilotprojecten die vorig jaar een financiële bijdrage van Rijkswaterstaat won. ‘Onze plannen bevinden zich nog in een pril ontwikkelstadium’, zegt Theo. ‘Belangrijk onderdeel ervan is een nieuwe locatie, het zou heel mooi zijn als we die gezamenlijk met de andere partijen kunnen exploiteren. De samenwerking met Kringloop Tilburg kan heel constructief zijn. Zij hebben het hele kringloopgebeuren als het ware “salonfähig” gemaakt, waarmee een nieuwe doelgroep is aangeboord. Maar wat ons betreft blijft ook in het nieuwe circulaire ambachtscentrum reparatie en hergebruik prioriteit.’

Naadloze combi van kringloop en Repair Café

Wim van de Wouw is een van de initiatiefnemers van Repair Café La Poubelle. ‘In 2013 was in de Tilburgse wijk Armhoefse Akker de werkgroep De Armhoefse Akker Duurzaam, DAAD, actief. Eén van de duurzame initiatieven was Repair Café. We verdiepten ons op de landelijke website van Repair Café in de mogelijkheden en meldden ons aan. Je kunt dan een starterspakket kopen en destijds kon je ook gebruik maken van de Repair Bus die in het hele land Repair Cafés hielp bij het opstarten.’ Wim zocht mensen bij elkaar waarvan hij wist dat ze twee rechterhanden hadden. ‘Vervolgens was het belangrijk om een goede locatie te hebben. Ik kwam met Theo in gesprek en hij bleek al jaren zoiets als Repair Café in gedachten te hebben. We waren van harte welkom in de kantine van La Poubelle. We krijgen alles om niet, de locatie, de koffie, de limonade en de thee, maar ook de gereedschappen en de benodigde materialen. Het loopt heel mooi naadloos in elkaar over, de kringloop en het Repair Café. Ook qua tijd past het precies. We zitten er elke eerste donderdagavond van de maand, als het koopavond is. Klanten die nog even moeten wachten, kunnen ondertussen in de winkel een kijkje nemen.’

Beheersbaar

Het eerste Repair Café La Poubelle was op donderdag 27 maart 2014. Vorig jaar vierde de stichting het vijfjarig bestaan. ‘De twaalf vrijwilligers die er in het begin waren, zijn er nu nog steeds’, vertelt Wim. ‘Het is een mooi aantal, we streven niet naar twintig of dertig vrijwilligers, want dan loopt het al snel uit de hand. Ook enkele echtgenotes treden op als gastvrouw. In het begin was het lastig om een tijdstip te prikken waarop iedereen kon, maar inmiddels plannen de vrijwilligers, allemaal pensionada’s, hun vakantie om Repair Café heen. Ze willen het niet missen. We vinden het allemaal hartstikke gezellig. We hadden een keer geen enkele klant omdat er op hetzelfde tijdstip een belangrijke voetbalwedstrijd op televisie was, waar we geen rekening mee hadden gehouden, en bovendien was het heel slecht weer. Maar toch hadden we als altijd een hele leuke avond met ons eigen clubje.’ Doorgaans heeft het Repair Café tussen de vijftien en dertig bezoekers. ‘Dat is goed, je moet er niet méér hebben, want reparaties vergen tijd. En we willen mensen niet onverrichterzake weer naar huis sturen. Je moet het beheersbaar houden.’

Wegwerpmaatschappij

De vrijwilligers zijn van alle markten thuis. ‘Er zit een oud-leraar werktuigbouwkunde bij die heel goed thuis is in bepaalde technieken zoals lassen en solderen. We hebben een oud-chefmonteur van de KPN, die op het gebied van elektronica weer heel sterk is. Het zijn mensen van diverse pluimage die elkaar heel goed aanvullen. Wat de een niet weet, weet de ander.’ Het baart Wim zorgen dat moderne apparaten nauwelijks meer reparabel zijn. ‘Het is steeds meer een wegwerpmaatschappij. De fabrikanten gieten alles dicht. Zelfs de vakman moet het dan laten afweten. De consumentenbond is er al jaren druk mee bezig. Dergelijke apparaten krijgen tegenwoordig minpunten bij de beoordeling.’ Repair Café La Poubelle repareert dus doorgaans de al wat oudere apparaten. ‘Dat zijn de degelijke apparaten die al jaren meegaan: stofzuigers, lampen, mixers, de friteuses, de broodroosters. Op het gebied van mechanica en elektronica kunnen we veel, als het maar open te schroeven is. Zo hebben we een keer een prachtig mini-draaimolentje formaat schoenendoos weten te repareren. Ik denk dat het wel zo’n negentig jaar oud was, van vóór de Tweede Wereldoorlog. Dat is heel mooi werk om te doen, daar verdiepen we ons dan ook met ons allen in. En als iets dan weer werkt, hebben we allemaal zoiets van: “YES! Hij doet het weer!”’

Een kwestie van logisch nadenken

Wim heeft zelf geen technische achtergrond. ‘Ik verkoop al 46 jaar isolatiesystemen voor de industriële bouw. Maar ik ben wel een knutselaar van huis uit, net als mijn Repair Café-collega’s. Weet je, het is vaak een kwestie van logisch nadenken. Dan komt er een klant met een koffiezetapparaat, die zegt: “Hij wordt niet meer warm!”. Dan meten we het apparaat door en blijkt het element doorgebrand te zijn. Of er komt iemand met een stofzuiger: “Hij doet het niet meer!”. Wij bekijken of het probleem elektronisch of mechanisch is en dan blijken de koolborstels vervangen te moeten worden. Die hebben we meestal wel in huis. Weer een tevreden klant. En zo weten we ongeveer 65% van de binnenkomende apparaten te repareren.’ Het gaat dus meestal om huishoudelijke apparaten. ‘Bij sommige Repair Cafés hebben naaisters en fietsenmakers het hartstikke druk, maar dat is bij ons niet zo. Dat komt misschien door de buurt waarin je gevestigd bent. Repair Cafés zijn echt wijkgebonden. Dat blijkt ook uit een onderzoekje van een collega, die ooit de postcodes van klanten analyseerde. Mensen gaan niet de hele stad of regio door om een Repair Café te bezoeken. Ze komen allemaal uit de buurt.’

Geen rangen of standen

Tilburg kent zo’n vijf verschillende Repair Cafés. ‘We beconcurreren elkaar niet, júist niet: we werken eigenlijk ongemerkt zelfs samen. Sommige vrijwilligers zijn actief bij meerdere Repair Cafés en we zullen ook nooit tegelijkertijd middagen of avonden organiseren. Het is niet dat we dat overleggen of zo, het is een soort vanzelfsprekendheid.’ Repair Café La Poubelle is een stichting. ‘Het voordeel daarvan is dat je dan onder de koepel van de landelijke stichting Repair Café International valt en gebruik kunt maken van de collectieve aansprakelijkheidsverzekering die ze hebben afgesloten voor alle leden van het netwerk’, legt Wim uit. ‘Verder hebben we geen rangen, standen of functies. Niemand is hier “de baas”. En we leunen op een vrijwillige bijdrage van de klanten. Alleen voor de eventueel te gebruiken materialen zoals een zekering of stekker moet worden betaald. We staan wel voortdurend in de min, maar ik pas graag het benodigde bedrag voor de borrel na afloop bij. Zie het als een hobby; we zitten er niet om geld te verdienen en genieten er gewoon van.’

Ondanks dat apparaten minder makkelijk te repareren zijn, heeft het Repair Café in het algemeen volgens Wim zeker toekomst. ‘Mensen worden duurzamer, dat hebben we de afgelopen jaren wel vast kunnen stellen. Er is sprake van duurzame bewustwording. Repair Café heeft een goede slogan: “Weggooien, mooi niet!” en mensen lijken dat ook steeds minder te doen: weggooien. Nu ligt er dus die taak bij de fabrikanten om daarin mee te gaan. Als we nu met alle consumenten bijvoorbeeld een merkgebonden boycot zouden beginnen van producten die niet deugen, dan krijg je misschien wel een ommekeer. Eendracht maakt macht. Maar daarvoor is nog wel een cultuuromslag nodig, denk ik.’