Gemeentelijke aanpak gft-keten werpt vruchten af

De cijfers

Tim Brethouwer (Vereniging Afvalbedrijven) verzorgde de aftrap door eerst de stand van zaken over gft-afval toe te lichten. Hij vertelde dat het aanbod van gft-afval de laatste jaren gestaag groeit. En dat er tijdens de corona-jaren een piekgroei was die in 2022 weer afnam (10% ten opzichte van 2021). Hieruit maakte Brethouwer op dat corona een vertekent beeld geeft voor de jaren 2020 en 2021. Naast corona speelt ook het weer een belangrijke rol in verband met de hoeveelheid tuinafval. Want hoe droger een zomer, hoe minder groei en dus afval. Ook besprak hij de kwaliteit van gft, waarbij hij een schat aan informatie van beschikbare sorteeranalyses gebruikte. De conclusie hier: gelukkig neemt ook de vervuiling af. Van gemiddeld bijna 5 procent vervuiling van de totale hoeveelheid gft in 2019 naar 3 procent in 2023. Ook het aantal aangeleverde vrachten met meer dan 5 procent vervuiling is in die periode gehalveerd van 22 procent naar ongeveer 12 procent.

Scheiden bij de burger

Na dit goede nieuws kwam Rob Versfeld (Milieu Centraal) de eerste stap in de gft-keten toelichten: het scheiden bij de burger. Hiervoor gebruiken gemeenten de wel/niet-lijst gft. Versfeld meldde dat hier nog wel wat ruimte zit voor verbetering. Niet alle gemeenten blijken de meest actuele lijst te gebruiken. Daarna werden de aanwezigen aan de hand van een quiz getest op hun kennis: wat gaat wel en wat niet in de gft-bak? En gelukkig bleek het met die kennis wel goed te zitten.

Vervolgens toonden Addie Weenk (RWS), Ralf Arents (HVC) en Annemarie Griffejoen (gemeente Amsterdam) diverse middelen waarmee je afvalscheidingsgedrag kunt beïnvloeden. Denk aan flyers, stickers, apps, filmpjes en keukenbakjes voor gft.

Inzameling bij de hoogbouw

De gescheiden inzameling van gft bij hoogbouw wordt vaak als lastig gezien. Een aantal gemeenten is al volop aan de slag om dat probleem op te lossen. Tijdens een panelgesprek vertelden Piet van Oirschot (gemeente Tilburg), Touria Sbaa (gemeente Amsterdam) en Sigrid Schuurmann (gemeente Rotterdam) iets over hoe zij die afvalscheiding in de hoogbouw bevorderen. Zowel Amsterdam als Rotterdam hebben speciale gft-inzamelbakken ontwikkeld die ze nu wijk voor wijk invoeren. Sbaa vertelde over de resultaten in wijken waar al wordt ingezameld. En Schuurmann legde uit hoe haar gemeente met onderzoek en communicatie de inwoners probeert mee te krijgen. In Tilburg wordt het gft al langer op stedelijk niveau gescheiden ingezameld. Van Oirschot toonde hoe Tilburg de monitoring van de inzamelresultaten uitvoert.

Kwaliteitsmanagement

Na de pauze werd er dieper ingegaan op het onderwerp ‘kwaliteitsmanagement’: hoe kun je in de keten de kwaliteit van je ingezamelde gft bewaken en hoe communiceer je daarover? Tessa Vaendel (Stantec) legde uit hoe je zoiets kunt inrichten aan de hand van een eerder vanuit VANG verschenen rapport. Daarna vertelden verschillende partijen hoe zij de kwaliteit van hun afval bewaken. Nicky Somohardjo (Midwaste) beoordeelt bijvoorbeeld de kwaliteit van vrachten op het overslagstation; hoe die wordt teruggekoppeld aan de inzamelploeg en hoe die ploeg daar dan weer op kan sturen. En bij Robert Jansen (Indaver) en Paul Marinissen (ZRD) heeft het bewaken van de kwaliteit van gft geleid tot bepaalde afspraken tussen inzamelaar en verwerker. Hierbij is onder meer het verwerkingstarief afhankelijk gemaakt van de mate van vervuiling, wat zorgde voor een enorme daling van het vervuilingspercentage tot 1,7 procent gemiddeld.

De toepassing van compost

En toen kwam er een belangrijke speler in de keten aan het woord: de eindgebruiker van compost, de akkerbouw. André Hoogendijk van BO Akkerbouw vertelde over het grote belang van een gezonde bodem voor de akkerbouwsector en hoe gft-compost daaraan kan bijdragen. De akkerbouw stelt hoge eisen aan de compost, want hun producten belanden op het bord van de consument. En die wil geen stukje glas of steen tussen de doperwtjes. De kwaliteit van de compost is voor Hoogendijk dan ook van groot belang. En met hem voor de hele agrarische sector.

De toekomst van gft

Het laatste woord was voor Bas Peeters die zich richtte op de toekomst van gft. Hij sprak over het lopende onderzoek naar de mogelijke standaardisatie van inzamelsystemen. Tijdens een panelgesprek mengden ook eerdere sprekers Addie Weenk, Sigrid Schuurmann, Tim Brethouwer en André Hoogendijk zich in dat onderwerp. Samen met het publiek reflecteerden ze op stellingen over de verantwoordelijkheden in de keten en het mogelijk apart inzamelen van keukenafval (gfe) en tuinafval (t).

Gezien de reacties op die stellingen (50/50) bleek wel dat er nog geen eenduidig beeld bestaat over de toekomst van gft. Uit de gevoerde gesprekken op het congres bleek wel dat alle aanwezigen gemotiveerd zijn om de keten verder te verbeteren. En om meer én beter gft in te zamelen en te verwerken.