Praktische tools om als gemeente voedselverspilling aan te pakken

De Nederlandse overheid heeft zich gecommitteerd aan SDG12.3 van de Verenigde Naties om voedselverspilling te halveren in de keten vóór 2030 ten opzichte van 2015. Steeds meer gemeenten, provincies en andere overheidsinstanties zijn hiermee aan de slag. Ze vervullen een voorbeeldfunctie en staan dicht bij hun inwoners en lokale bedrijven. Daardoor zijn ze een belangrijke schakel in de verduurzaming van het voedselsysteem, het tegengaan van verspilling en het behalen van de klimaatdoelstellingen. Steeds meer gemeenten zien dat voedselverspilling niet alleen een huishoudelijk probleem is, maar raakt aan diverse beleidsdomeinen zoals circulaire economie, duurzaamheid & klimaat, sociale zaken en afval.

Een gemiddelde gemeente (41.000 inwoners) moet zo’n 4.500 ton verspild voedsel per jaar verwerken. Als alle inwoners thuis een jaar lang geen voedsel verspillen bespaart dit 4 miljoen kilo CO₂ uitstoot, 118 miljoen liter water en 6 miljoen euro. Daar zit wat in!

Gelders Gedeputeerde Helga Witjes: "Het tegengaan van voedselverspilling vinden we heel belangrijk. Grondstoffen als water zijn schaars en energie kostbaar. Gemeenten staan dicht bij lokale voedselleveranciers en kunnen met gerichte keuzes en korte lijnen een groot verschil maken. Voedselverspilling tegengaan is dus ook een investering in lokale kracht en samenwerking."

De aanpak blijkt zo succesvol, dat de tools nu ook beschikbaar worden gesteld aan gemeenten in de rest van Nederland. Toine Timmermans, directeur van Samen Tegen Voedselverspilling, is blij met de grote belangstelling voor het onderwerp: "De beweging is gaande. Gemeenten kunnen met relatief eenvoudige interventies veel impact realiseren en leveren daarmee een directe bijdrage aan nationale en internationale duurzaamheidsdoelen."

Maar hoe doe je dit nu in de praktijk? Samen Tegen Voedselverspilling heeft in opdracht van de provincie Gelderland praktische tools ontwikkeld die gemeenten helpen om duurzaamheidsdoelen te halen en kosten te besparen door voedselverspilling te voorkomen. Wil je met jouw gemeente ook aan de slag om voedselverspilling aan te pakken, dan helpt dit bouwstenenplan je op weg. Concrete voorbeelden van andere gemeenten geven je daarbij de nodige inspiratie. Je vindt de volgende documenten op de website van Samen Tegen Voedselverspilling:

• In de inleidende infographic lees je welke impact het thema kan hebben op verschillende beleidsterreinen en waarom voedselverspilling op de agenda zou moeten staan.
• In het uitgebreidere bouwstenenplan zijn alle stappen, informatie, tools en voorbeelden opgenomen die Samen Tegen Voedselverspilling en Voedingscentrum verzameld hebben voor gemeenten. Aan de hand hiervan kan iedere gemeente een eigen aanpak creëren.
• In de extra tabel met info over interventies voor inwoners zie je alle interventies die ingezet kunnen worden richting inwoners, uit bouwsteen C van bouwstenenplan, op een rij. Hier zie je meteen de impact, het implementatiegemak en een kostenindicatie per interventie.
• De Pick & Go-Guide voor gemeenten, van Wageningen University & Research, stimuleert gemeenten om in vier fasen het complexe probleem van huishoudelijk voedselafval in hun gemeente aan te pakken.

Download en bekijk alle tools op Samentegenvoedselverspilling.nl.

Reacties gemeenten

Nesha Narain, gemeente Amsterdam, over de reden waarom zij werken aan het terugdringen van voedselverspilling: “Minder voedselverspilling is zeer impactvol om onze voetafdruk te verkleinen, ons afval terug te dringen en het is ook nog eens een sterk sociaal en moreel argument. In Amsterdam hebben we het geluk een onderzoeksafdeling te hebben waardoor we heel nauwkeurig konden vaststellen wat de verspilling was en waar deze zat: 167 kton per jaar, vooral bij verwerkers, restaurants en huishoudens. Daardoor kunnen wij dit heel gericht aanpakken. Maar heb je die mogelijkheid niet, dan weet je dat buffetten bijvoorbeeld altijd veel verspillen, dus kan je ook heel generiek aan de slag met de foodservice, dat levert altijd winst op.”

Anoek van den Broek, gemeente Rotterdam: “We zoeken vooral waar we op meerdere beleidsterreinen winst kunnen behalen, zo werken we projectgewijs samen met bijvoorbeeld de afdelingen economie, afvalpreventie en armoede. In Rotterdam wordt veel voedsel verspild en hebben we tegelijk veel gezinnen in voedselarmoede. Dat schuurt. Via initiatief SharEaty verdelen we goed en gezond voedsel weer onder gezinnen die dit goed kunnen gebruiken.”

Corstiaan Hooft, gemeente Altena, vertelde over twee voorbeelden uit hun programma Samen onderweg naar de Maaltijd van Morgen: “We hebben een quick scan gedaan naar de mogelijkheden voor de restromen uit agrofood. En samen met Greendish proberen we de CO₂ uitstoot in de horeca te verlagen door oa minder voedselverspilling en een meer plantaardig aanbod.”

Essa van Riessen, Koninklijke Nederlandse vereniging voor afval- en reinigingsdiensten (NVRD): “Een circulaire gft-keten is één van onze ambities. Het voorkomen van voedselverspilling is daarbij de eerste en belangrijkste stap voor gemeenten, want voedsel dat wordt verspild, is grondstof die nooit een tweede kans krijgt. Practice what you preach zie je terug bij NVRD-evenementen, waar we er alles aan doen om voedselverspilling te voorkomen.”

Dit artikel is geschreven door de Stichting Samen Tegen Voedselverspilling in samenwerking met VANG Huishoudelijk Afval.