‘Meer gedragsveranderaar dan afvalboer’
Afvalcontroleur is handhaver én coach in Tilburg
Luiers in het restafval? Elektrische apparaten bij het PMD-afval (plastic en metalen verpakkingen en drankenkartons)? Afvalvervuilers in de gemeente Tilburg moeten oppassen. Na 2 waarschuwingen krijgen zij meteen een boete van €90. Maar werkt dit boetebeleid ook? Beleidsmedewerker Piet van Oirschot zegt van wel. ‘In de laagbouw werkt het als een speer. De hoogbouw is een apart geval. Daar wonen mensen anoniemer in één gebouw. We onderzoeken nu hoe we kunnen zorgen dat deze groep bewoners beter gaat scheiden.’
En dat is hard nodig, aldus Van Oirschot. ‘In 2016 bedroeg het restafval per persoon in de laagbouw 136 kg. Bij de hoogbouw is dit aantal bijna 2 keer zo groot: 264 kg. De uiteenlopende cijfers waren de aanleiding om extra naar de afvalscheiding in de hoogbouw te kijken. Mede door ons boetebeleid doet de laagbouw het namelijk goed. We hebben in 2015 27495 waarschuwingskaarten en 60 boetes uitgedeeld. In 2016 stond de teller op 18113 waarschuwingskaarten en 9 boetes. In 2015 hebben we hierdoor 8,5% minder restafval ingezameld bij de laagbouw. In 2016 heeft zich dit doorgezet tot 9% minder restafval.’
‘In de loop van 2016 zijn we gestart met PMD-containers in flatgebouwen. Die waren snel vol en bewoners probeerden er soms ook restafval in te gooien. Als uitbreiding plaatsten we ook nog ondergrondse PMD-containers bij een aantal complexen waar al ondergrondse containers voor restafval en papier staan. Deze containers zijn groter en ze zorgen voor minder overlast omdat ze buiten staan.’
Batterijen en oude mobieltjes
Van Oirschot en zijn collega’s houden de cijfers van de hoogbouw en de kwaliteit van het afval nauwlettend in de gaten. ‘Per jaar houden we bij hoeveel restafval er bij de hoogbouw vandaan komt en via sorteeranalyses wat er in zit. Een soort van nulmeting dus. Wat mij daaraan opviel, was dat hoogbouwbewoners vaak kleine elektrische apparaten – bijvoorbeeld mixers en oude mobieltjes – en batterijen in de restafvalzak gooien. In plaats van dat ze deze spullen inleveren bij de milieustraat, de KGA-inzamelwagen op alle weekmarkten, of bij diverse bouwmarkten en winkels.’
Gft-pilot
De grootste ‘vervuiler’ is in Tilburg, net als in veel andere gemeenten, het gft-afval. ‘Gft is de kiloknaller van de afvalstromen. Bewoners gooien namelijk iedere dag wel groente-, fruit- en tuinafval weg. Daarom startten we een pilot. In verschillende flats plaatsten we binnen een gezamenlijke gft-container.’ De pilot leverde niet veel gft op. En waarom? ‘Ik denk dat de weg van de keuken naar de gft-container in de gezamenlijke ruimte toch te ver is. Ook vinden bewoners het vervelend om gft-afval, etensresten dus, apart te bewaren in de keuken. Ze moeten een aparte bak kopen met speciale zakken en hebben last van fruitvliegjes en stank in de zomer. Ondanks de tegenvallende cijfers is de pilot niet gestopt. De gemeente gaat gewoon door met het inzamelen van gft-afval. De pilot heeft namelijk geen einddatum. Wel gaan we in 2018 onderzoeken of we de gft-inzameling in de hoogbouw verder kunnen uitbreiden.’
Controleurs = afvalcoaches
Omdat de gemeente haar boetebeleid niet bij de hoogbouw kan toepassen, doordat mensen daar anoniemer wonen, krijgen de controleurs een dubbelrol. ‘Persoonlijk contact werkt het beste. Onze controleurs gaan regelmatig deur aan deur langs bij de bewoners in de hoogbouw en fungeren als afvalcoaches. Dit doen we vooral bij de introductie van nieuwe inzamelmethodes. Bijvoorbeeld de ondergrondse PMD-containers. Met gesprekken, flyers, posters en informatieavonden proberen we langzaam het gedrag te beïnvloeden. Soms voel ik me eerder een gedragsveranderaar dan een afvalboer.’ Maar alleen met praten, informeren en controleren red je het niet, zegt Van Oirschot. ‘Een grote flat hier in Tilburg was erg verouderd. Samen met de woningcorporatie hebben we de boel opgeknapt en de omgeving van de flat aangepakt, zoals de speeltoestellen en het parkje ernaast.’ Het resultaat? ‘De bewoners zijn nu trots op hun gebouw en doen hun best om alles netjes te houden. Wanneer de afvalinzameling goed zit en de flat en de omgeving een zooitje is, hebben bewoners minder motivatie om alles schoon te houden.’
Hoe verder?
‘Het aantal kg PMD-afval in de hoogbouw stijgt steeds meer. Dat is positief. Alleen het gft blijft achter. Daar willen we echt iets aan doen. Maar hoe weten we nog niet. We kijken daarvoor ook naar andere gemeenten en hoe zij de afvalinzameling in de hoogbouw aanpakken. Ook onderzoeken we de mogelijkheid om eventueel omgekeerd inzamelen in te voeren. Dit betekent dat we alle grondstoffen die we kunnen hergebruiken huis aan huis ophalen. Denk aan papier, gft, PMD en glas. Bewoners moeten dan zelf hun restafval wegbrengen naar een ondergrondse container buiten de hoogbouw en dus verder lopen.’