‘Onderzoek grondig welk systeem je gaat gebruiken’

In 2017 boden Haarlemmers gemiddeld 257 kg restafval (voorlopige cijfers) per jaar aan. Dit is inclusief grof huishoudelijk afval (14 kg). 40% van het restafval bestaat uit gft, 16% PBD (plastic, blik en drinkpakken), 13% papier, 5% glas en 4% textiel. Bewoners betalen een vaste afvalstoffenheffing voor een één- of meerpersoonshuishouden. Kürk: ‘Ons afvalscheidingspercentage is nu 40%. Haarlem valt met 63% hoogbouw onder hoogbouwklasse A.’

In het programma Strategisch Plan Afvalscheiding (SPA) is opgenomen hoe de gemeente duurzaam wil omgaan met grondstoffen en zoveel mogelijk kringlopen wil sluiten binnen de afvalketen. De gemeente Haarlem sprak in 2016 met het SPA de ambitie uit om in 2022 maximaal 130 kg restafval per inwoner per jaar te hebben. En een afvalscheidingspercentage van 68% te realiseren. Om deze ambitie te halen worden wijkgericht voorzieningen voor grondstoffen zoals papier en karton, PBD, gft, dicht(er) dichtbij huis gebracht. Dit om het voor bewoners makkelijker te maken deze fracties gescheiden aan te bieden. Restafval komt iets verder weg: omgekeerd inzamelen. Alle laagbouwwoningen zijn voorzien van gft-containers en krijgen een duocontainer voor PBD en papier.

Om bewoners bewust te maken van het belang van afval scheiden is in 2016 gestart met de campagne ‘Wij Haarlemmers scheiden ons afval’, een mooie toepassing van de sociale norm. Daarnaast worden afvalcoaches ingezet. Zij ondersteunen bewoners in de wijken bij het gebruik van de nieuwe inzamelmiddelen en motiveren hen om meer en beter afval te gaan scheiden. Ook zijn er ambassadeurs, vrijwilligers in de wijk die een belangrijke rol spelen.

Uitrol omgekeerd inzamelen gft-inzameling

‘In oktober 2017 hebben we in de eerste 3 proefwijken met ruim 4.400 hoogbouwaansluitingen restafvalcontainers omgebouwd naar grondstoffencontainers en 2.629 duocontainers bij laagbouw uitgezet’, vertelt Kürk. ‘De bewoners in de 3 startwijken hebben de duocontainers enthousiast ontvangen en wij merken een goed gebruik ervan.’

Voor de gft-inzameling worden er op dit moment 3 systemen getest: ondergrondse containers, semi-ondergrondse containers met beluchtingssysteem en rolcontainers op standaard (zie foto rechts onder). Op de semi-ondergrondse containers en rolcontainers zit geen toegangscontrole. Op de ondergrondse wel.

   

Schillenboer met paard en wagen

Vóór de proef met de 3 gft-systemen, startte Haarlem in januari 2017 een gft-proef in de Leidsebuurt en de Vijfhoek. In deze straten is geen ruimte voor nieuwe ondergrondse gft-containers. Met de proef onderzocht de gemeente hoe inzameling van gft-afval in dichtbebouwde wijken met woningen zonder tuin en bovenwoningen het beste kan gebeuren. Kürk: ‘Bewoners kregen de mogelijkheid om uit 3 soorten keukenafvalbakjes te kiezen – Umimax 9, Minimax 120 of Biofutura 7 – en hun gft buiten in een van de groene rolcontainers zonder pastoegang te gooien. Ook ging een schillenboer gedurende de proef met paard en wagen twee keer in de week met een bel langs de deuren om gft in te zamelen. Voor de proef, vooral ter promotie bedoeld, waren 250 woningen geselecteerd. Van de geselecteerde huishoudens deden er uiteindelijk 142 mee. Deze huishoudens hadden voorheen nog geen mogelijkheid om gft-afval te scheiden.’

Per huishouden is in de pilotperiode (week 5 t/m week 32 in 2017) 163 kg gft per huishouden ingezameld. Dat is in verhouding veel meer dan het gemiddelde in Haarlem: gemiddeld wordt er jaarlijks 197 kg gft per huishouden ingezameld. Daaruit kunnen we concluderen dat er waarschijnlijk veel meer mensen aan de proef hebben meegedaan dan de 142 huishoudens die zich officieel hebben aangemeld. Dit weet Kürk doordat ook een aantal bewoners buiten het pilotgebied heeft meegedaan. In totaal is er 23 ton gft-afval ingezameld in de gehele proefperiode. Er is nooit een vracht gft afgekeurd. De kwaliteit was dus goed.

Voorkant flyer over resultaten schillenboer aan bewoners:

In totaal gaf 98% van de deelnemers aan na de proef door te willen gaan met het scheiden van gft-afval. De gemeente gebruikt de schillenboer als promotiemiddel in wijken waar omgekeerd inzamelen getest wordt. Die wordt nu ook in andere wijken ingezet. De groene rolcontainers in beugels in de Leidsebuurt en de Vijfhoek blijven staan.

      

Hoe verder?

Uit de proef met de schillenboer blijkt volgens Kürk dat de deelnemende bewoners echt enthousiast waren. De wil om afval te scheiden is er dus: ‘Sociale controle is hierbij het sleutelwoord. In sommige wijken zien we regelmatig bordjes hangen bij de containers met instructies van bewoners aan andere bewoners. Momenteel zijn we druk bezig met het testen van omgekeerd inzamelen. Specifiek testen we de ondergrondse gft-containers, semi-ondergrondse containers met nieuwe verschillende beluchtingssystemen en groene rolcontainers in standaard. Afhankelijk van de wijk wordt de schillenboer als promotiemiddel tijdelijk ingezet om gft op te halen of ingezet tijdens een promotiemarkt.’

Als de proef in april 2018 is afgelopen, weet de gemeente welke inzamelmiddelen het beste werken en wat ze verder gaat uitrollen. Eerste resultaten van openbare gft-rolcontainers in standaard in andere wijken in Haarlem lijken goed. Naar aanleiding van de ervaringen in de periode oktober tot en met half december zijn er verbeterpunten voor ondergrondse containers in de startwijken verkend. Bij de restafvalcontainers die omgebouwd zijn naar grondstoffencontainers was er veel vervuiling. Daarom is nu gestart met het accentueren van gft- en pbd-containers met kleur zodat ze meer opvallen.

Een tussentijdse conclusie is volgens Kürk dat mensen vooral met vragen zitten over welk afval waar hoort en hoe je het scheidt in een relatief kleine keuken. En hoe je het organiseert, welke afvalbakjes of afvalzakje je gebruikt. ‘Het gaat dus meer om het keukenmanagement dat komt kijken bij afval scheiden. Want dat het afval scheiden daar begint, is wel duidelijk.’