Wegwijzer Oud Papier en Karton
Hoe kom ik tot meer en betere recycling van Oud Papier en Karton (OPK)?
Waarom aan de slag met OPK?
Oud papier is de voornaamste grondstof voor het maken van nieuwe papieren en kartonnen producten. Ruim 86% van het nieuwe papier wordt gemaakt van gerecyclede papiervezels. Door oud papier en karton gescheiden in te zamelen en te recyclen zijn minder nieuwe grondstoffen nodig. Een papiervezel kan namelijk tot zeven keer worden gerecycled[1]. Bovendien zorgt recycling ervoor dat CO2 langer blijft opgeslagen in het papier. OPK is een omvangrijke stroom in het huishoudelijk afval. Hoewel OPK al sinds begin jaren ’90 gescheiden wordt ingezameld in Nederland bestaat nog ca 10% van het huishoudelijk restafval uit herbruikbaar OPK.
[1] Nieuw onderzoek laat zelfs zien dat een papiervezel tot 25 keer gerecycled zou kunnen worden.
Waar staan we nu
Gemiddeld wordt er 41 kilo OPK per inwoner per jaar gescheiden ingezameld (situatie 2023). De hoeveelheid gescheiden ingezameld OPK laat een dalende trend zien door de afname van grafisch papier door digitalisering. Er zit gemiddeld nog 37 kilo OPK per inwoner in het restafval waarvan 18 kilo recyclebaar is. Daarmee is het scheidingspercentage van OPK gemiddeld 73%. Hiervan wordt gemiddeld in Nederland 97% gerecycled (Recycletool).
De respons tussen gemeenten varieert van zo'n 20 tot bijna 100 kilo per inwoner per jaar. In landelijke gemeenten wordt gemiddeld genomen meer OPK gescheiden dan in stedelijk gebied. Met name in zeer sterk stedelijke gemeenten loopt de gescheiden inzameling van OPK achter.
| Stedelijkheidsklasse | kg / inw |
|---|---|
| Zeer sterk stedelijk | 26 |
| Sterk stedelijk | 40 |
| Matig stedelijk | 47 |
| Weinig stedelijk | 50 |
| Niet stedelijk | 55 |
Naast de hoeveelheid is de kwaliteit van het ingezamelde OPK van belang voor de daadwerkelijke recycling. In de periode 2021-2022 was er sprake van 3,36% productvreemde vervuiling (onderzoek PRN). Hoewel de percentages vervuiling in het gescheiden ingezamelde OPK relatief laag zijn, zien we (met name bij inzameling met minicontainers) een toename van de vervuiling. Duidelijke communicatie naar de burger en het gebruik van de Scheidingswijzer papier en karton zijn van cruciaal belang bij het voorkomen van vervuiling.
De benchmark Afval geeft met de zogenaamde ‘Grondstoffenketens’ inzicht in de massabalans van de gescheiden inzameling: welk deel van de hoeveelheid OPK wordt gescheiden ingezameld gescheiden ingezameld en welk deel wordt gaat uiteindelijk het recyclingproces in. De Benchmark Afval peiljaar 2023 levert voor OPK de volgende figuur. In deze figuur is te zien dat van het gescheiden OPK nog 2%-punt uitvalt in het recyclingproces.
Hoe presteert mijn gemeente
De VANG-tools bevatten handige instrumenten om snel te zien hoe je gemeente presteert op recycling (recycletool) en CO2 en hoe je eigen gemeente presteert in vergelijking met andere gemeenten. De Benchmark Afval biedt inzicht in de prestaties van de deelnemende gemeenten op het vlak van OPK en de bijbehorende kosten.
Welke mogelijkheden zijn er voor verbetering?
Er zijn verschillende manieren om de inzameling van OPK te verbeteren. In essentie gaat het om de combinatie van voldoende gelegenheid bieden, zorgen dat de burger geïnformeerd is en weet wat van hem/haar wordt verwacht en om het motiveren van de burger.
- De eerste stap is het faciliteren van voldoende passende inzamelmiddelen. Zo levert de inzameling door middel van een minicontainer gemiddeld 32% méér OPK per inwoner op dan inzameling door middel van losse bundels, en 75% meer dan inzameling in verzamelcontainers (Benchmark afval). De meeste gemeenten zamelen minicontainers vierwekelijks in.
- Zorg bij het gebruik van verzamelcontainers voor papier dat er voldoende containers aanwezig zijn, dat ze schoon zijn en functioneren en op tijd worden geleegd. Container adoptanten kunnen hierbij een waardevolle rol spelen.
- Sommige gemeenten maken voor de inzameling van oud papier gebruik van verenigingen die losse dozen inzamelen, op centrale plekken oud papier verzamelen of meehelpen met de inzameling van minicontainers. Als gemeenten geen vrijwilligers willen inzetten kan een alternatieve inzet van verenigingen worden gezocht, zoals bij het inzamelen van bijvoorbeeld de BEST-tas of het opruimen van zwerfafval.
- Tenslotte is het scheidingsgedrag van de inwoners uiteraard van belang. Goede informatievoorziening over het hoe en waarom van afvalscheiding vormt de basis voor meer en betere afvalscheiding. De Scheidingswijzer papier en karton helpt bij het duidelijk maken van wat wel en niet bij het oud papier hoort.
Inzet van afvalcoaches en controle van de minicontainers zijn voorbeelden van aanvullende maatregelen die goed scheidingsgedrag kunnen stimuleren. In zijn algemeenheid geldt overigens dat er geen kant en klare oplossing is om te komen tot optimale informatievoorziening. Per wijk moet worden bekeken welke (combinatie van) maatregel(en) het meest effectief is.
Verder lezen?
- Het document ‘Hoe stimuleer je bewoners hun afval te scheiden?’ biedt inzicht en talrijke tips en voorbeelden om de afvalscheiding van onder andere oud papier te verbeteren.
- Het handboek kwaliteit OPK dat is opgesteld voor gemeenten die aan de slag willen met de verbetering van de inzameling en recycling van OPK, geeft stap voor stap weer hoe je als gemeente grip kunt krijgt op de keten. Met als doel de recycling van OPK op een hoger niveau te krijgen.
Vragen?
Heb je specifieke vragen over het verbeteren van rendement en/of kwaliteit van gescheiden OPK, neem dan contact met ons op.
Ook voor algemene vragen over het VANG-programma en ondersteuning bij VANG-gerelateerde vraagstukken, kun je contact opnemen met een van de VANG-adviseurs.